چهل سال پیش

محمود صادقی
عکس از: احمد سعادت
چهل سال پیش هنوز سنت قدیم در ساخت و ساز در حسن آباد رایج بود. خانه ها را با خشت و گل و به صورت طاق و چشمه می ساختند. این ساختمان ها در ظاهر ساده بنا می شدند اما آنها فنون خاص خود را داشتند و هرکسی از عهده آن بر نمی آمد. امروزه هنوز ساختمانهای فراوان از دوران قبل در حسن آباد پابرجا مانده و محل زندگی انسانهای فراوان است.
اشاره به یک ویژگی در بناهای قدیمی مناسب است. طاقهای امروزی را صاف بنا می کنند و در نتیجه فشار آنها تنها به صورت عمودی است و این فشار را تا حد زیاد با ستون کنترل می کنند اما طاقهای قدیمی گنبدی (ضربی) و غالبا بدون ستون بودند. بنابراین فشار عمودی بیشتری را به پایه ها وارد می کردند و نیز به دلیل نیم دایره بودن، فشار زیاد به صورت افقی نیز بر دیوارها وارد می کردند و اگر دقت لازم نمی شد ممکن بود طاق، دیوارها را به طرف بیرون تخریب کند. معمار می بایست محاسبه کند که دیوارها را به چه اندازه پهن بسازد که هم وزن طاق را تحمل کند و هم به طرف بیرون تخریب نشود و هم دیوار بیش از اندازه پهن و ساختمان بدنما نشود و زمین زیادی را اشغال نکند. بنابراین معمار برای به دست آوردن اندازه ی کلفتی دیوار باید چند امر را در نظر می گرفت: وسعت طاق، ارتفاع آن، اندازه ی قوس و ... . این، نمونه ای از خصوصیات بناهای قدیمی است که معمارهای امروزی آگاهی لازم از آن ندارند.
مرحوم حاج محمد رضا ملا عباس سعادت (حاج محمد فرزند رضا فرزند ملاعباس) یکی از معماران ماهر در حسن آباد بود. او به قدری در کارش مهارت داشت که برای انجام کارهای جدید می بایست از قبل نوبت می گرفتند. پدر او رضا ملاعباس نیز در بنایی مهارت داشت.
چهل سال پیش عکس زیر در منزل مرحوم حاج آقاعلی طباطبایی در جلو ایوان اتاق نقاشی ـ که در حسن آباد شهرت دارد ـ تهیه شده است. آن روزها حاج محمد سعادت مشغول تعمیر آن خانه بوده و در حال استراحت و صرف صبحانه یا چاشت می باشند.

از چپ: مرحوم استاد حاج محمد سعادت، غلامحسین صادقی (چایی ریز)، مرحوم محمد صادقی معروف به محمد غلام، حاج سید حسین طباطبایی (ایستاده)، مرحوم علی بامبول شفیعی، مرحوم حسین شفیعی معروف به حسین محمد حسنعلی، علی صادقی (پسر بچه فرزند چایی‏ریز که در حال حاضر 51 سال دارد)

همراه آقای سعادت: 09133064809