«گویش کلیمیان اصفهان»
کتابی مهم برای آشنایی با زبان و ادبیات حسن آباد
محمود صادقی
چندی پیش به وسیله ی جناب آقای علی صادقی (گنگی) با کتابی در مورد گویش کلیمیان اصفهان آشنا شدم. معرفی آن را به هموطنان عزیز ـ بویژه آنان که به ثبت و ضبط زبان مادری خود اهمیت می دهند ـ مناسب دانستم.
کتاب «گویش کلیمیان اصفهان» تألیف دکتر ایران کلباسی، چاپ پژوهشگاه علوم اسلامی و مطالعات فرهنگی، با موشکافی در زبان کلیمیان اصفهان، به معرفی دقیق این گویش و نیز به بیان قواعد دستوری آن پرداخته است. همانگونه که تصاویر زیر نشان می دهد این گویش به زبان محلی ما بسیار شباهت دارد و موارد اختلافی اندک است. چنین اختلافهایی میان سخن گفتن مناطق گوناگون جرقویه نیز دیده می شود.
به عنوان نمونه صرف یکی از افعال را از صفحه ی 94 نقل می کنم:
خانه هستم: کیه دروُن
خانه هستی: کیه در ری
خانه است: کیه دروو
خانه هستیم: کیه درریم
خانه هستید: کیه دررید
خانه هستند: کیه درریند
جا دارد علاقه مندان به زبان و ادبیات حسن آبادی، قواعد زبان کلیمیان اصفهان را با زبان خودمان مقایسه و موارد موافق و مغایر را استخراج کنند و گامی برای شناسایی زبان حسن آبادی بردارند.
قابل توجه است که تطبیق زبان ما با گویش کلیمیان اصفهان به این معنا نیست که زبان ما در واقع برای کلیمیان بوده بلکه زبان جرقویه ای از زبانهای کهن ایران است که برخی ـ از جمله کلیمیان و حسن آبادیها ـ آن را تا عصر حاضر حفظ کرده اند.
منبع مهم دیگر برای آشنایی با زبان حسن آبادی کتاب «گرکویه سرزمینی ناشناخته برکران کویر» تألیف علی شفیعی نیک آبادی است که نباید از آن غفلت کرد.
تصاویر زیر از صفحه 149 گرفتیم: