حاج سید علی چشمه عربی
سید حسن فاطمی
عکسها از: حسن منصوری و محمود صادقی. تاریخ تصویربرداری: تابستان 1384

او یکی از نوادگان میرعماد است که برای نظارت بر موقوفات احمدآباد جرقویه و اطراف آن، از حسن‏آباد به این روستا مهاجرت کرد. (گویا حاج سید محمدابراهیم ـ ناظر موقوفات صدر ـ او را برای رسیدگی به موقوفات به آنجا فرستاد.)

وی و دو برادرش سید عباس و آقامیر نخستین ساداتی هستند که به آن روستا رفتند و براساس تحقیق ما در سال 1381 تا این سال سیدی به آنجا مهاجرت نکرده بود. از آقامیر پسری باقی نماند و همه سادات احمدآبادی از نسل حاج سید علی و سید عباس هستند و حاج سید علی نسل بیشتری دارد.

حاج سید علی پس از مهاجرت، چاهی خشکیده یا نزدیک به خشکیدن را که قبلاً متعلق به عربهای عشایر در استان فارس بود، بیشتر حفر کرد تا اینکه آب به قدری فوران کرد که آب چشمه‏ها، قناتها و چاههای منطقه به شدت کم شد و حتی نگران می‏شوند آب، وارد ده شود. لذا به ناچار سنگ آسیاب با جهاز شتر درون چاه فرو کردند تا آب آن کم شود. به مرور دهانه چاه در اثر ریزش، وسعت پیدا کرد. اینجانب در تاریخ 24/ 5/1381 در سفر به آنجا دهانه چاه را تقریباً چهارصد متر مربع دید. با توجه به جوشش آب و فراوانی آن، به «چشمه عرب» معروف شد.

همچنین حاج سید علی قلعه‏ای با دیوارهای بلند در نزدیکی احمدآباد بنا کرد و خانواده‏اش را از حسن‏آباد به آنجا برد. بین قلعه و چشمه، حمام و آسیابی ساخت و تقریباً به صورت دهی کوچک در آمد که تنها فرزندان و نوه‌های حاج سید علی و برادرش سید عباس در آن زندگی می‏کردند؛ اما به علت آزار دزدان، سادات آنجا را ترک و به احمدآباد رفتند. آقای سید مصطفی حسینی (متولد 1303ش) از تولدیافتگان در قلعه است و در هفت سالگی او، سادات قلعه را ترک کردند. بنابر این ورود آنها به احمدآباد در سال 1310ش صورت گرفته است. ساکنان قلعه و اعقاب آنها تا امروز به «سادات چشمه عرب» معروفند.

اینجانب با همراهی کربلایی سید محمد فاطمی و برادر ایشان کربلایی سید رضا در تاریخ 24/ 5/1381 در سفر به احمدآباد قلعه و چشمه را مشاهده کردیم. چشمه عرب تقریباً در سه کیلومتری جنوب غربی احمدآباد قرار دارد و قلعه در فاصله حدود یک کیلومتری غرب احمدآباد است اما نسبت به بنای قدیمی احمدآباد حدود دو کیلومتر فاصله دارد. اتاقهای قلعه خراب شده و تنها دیوار آن با چهار برج در گوشه‏های آن باقی است.

براساس سند مورخ 1283ق برابر با 1245ش حاج سید علی زنده بوده و پدرش ساکن حسن آباد بوده است. در این سند می خوانیم: «حاجی سید علی مزبور ولد مرحوم حاجی سید ابراهیم ساکن قریه حسن‏آباد جرقویه.»

در سندی دیگر مربوط به سال 1331ق برابر با 1291ش، از حاج سید علی با عبارت «مرحمت و غفران‏پناه» یاد شده که حکایت از حیات نداشتن او در این سال دارد. هردو سند از احمدآباد به دست آمد.

الف) سند مورخ 1283ق. در این مدرک به جای احمدآباد، حسین‏آباد نوشته شده. گویا در آن زمان احمدآباد دهی کوچک وکم‌توجه بوده است؛ اما در کنار آن، روستای حسین‏آباد با رونق بیشتر بوده؛ اما مردم به مرور به احمدآباد می‌روند و حسین‏آباد تخریب می‏شود. در سفر به احمدآباد کمی از بقایای حسین آباد را در جنوب احمدآباد مشاهده کردیم.

تصاویری از قلعه ای که حاج سید علی چشمه عربی بنا نهاده است. 

چند تن از نوادگان حاج سید علی در احمدآباد