موقوفات محمدحسین خان صدر. موقوفات محمدحسین خان صدر در جرقویه علیا، املاک روستاهای فراوان را در بر می گیرد. طبق آنچه در وقف نامه آمده، آن روستاها عبارتند از: امینآباد مشهور به حارث آباد، اسفنداران، قولیجان، حسینآباد کتهسفید (جنب احمدآباد)، کمالآباد، حسن آباد، دولتآباد، طُدوش، شیدان، خارا، مالواجرد و مزرعه درویش.
مصارف موقوفات پس از کسر حق تولیت و حق نظارت و... به صورت زیر تعیین شده است:
روشنایی مرقد امامان(ع) در سامرا 40 تومان، خدمتکار روشنایی مرقد در سامرا 40 تومان، روشنایی مرقد کاظمین(ع) 100 تومان، خدمتکار روشنایی مرقد کاظمین(ع) 15 تومان، روشنایی مرقد حضرت سیدالشهدا(ع) 100 تومان، روشنایی مرقد حضرت عبّاس(ع) 75 تومان، خدمتکار روشنایی مرقد حضرت سیدالشهدا و حضرت عباس(ع) 25 تومان، روشنایی مرقد امام علی(ع) 100 تومان.
آب در شهر نجف 720 تومان که روزی یک تومان آب به محل سکونت طلاب و سادات فقیر ببرند و روزی یک تومان آب خریده در سقّاخانهای که صدر میخواسته بسازد، بریزند. خدمتکار سقاخانه ی مذکور 36 تومان.
افطار به طلاب، سادات، فقرا و زوّار در نجف در ماه مبارک رمضان 100 تومان و در صورت عدم امکان، در اصفهان انجام دهند. افطار به افراد مذکور در کربلای معلا 50 تومان و در صورت عدم امکان در اصفهان. افطار به افراد مذکور در کاظمین 40 تومان، اطعام در تکیه ی نجف 240 تومان به این صورت که هر شب جمعه به مقدار پنج تومان غذا بپزند و به طلاب، سادات، قرّا، فقرا، زوّار و افراد غریب بدهند و با عدم امکان، در اصفهان.
اطعام به افراد مذکور در تکیه ی نجف در عید غدیر 25 تومان و با عدم امکان در اصفهان. اطعام افراد مذکور در عید مولود 25 تومان و در صورت عدم امکان، در اصفهان. اطعام به افراد مذکور در سیزده رجب در نجف 30 تومان و با عدم امکان، در اصفهان.
قرائت و تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان 70 تومان به این صورت که در نجف و کربلا و کاظمین و مدرسه ی فتحآباد هر کدام 10 تومان و در مدرسه ی علمیه ی چهارباغ و مدرسه ی علمیه ی پای قلعه ی اصفهان هر کدام 15 تومان و با عدم امکان در عتبات در اصفهان صورت گیرد.
کمک به فقرای خویشاوند صدر 300 تومان. پاپوش غربای زوّار که عازمند یا به وطنشان باز گشتهاند اما میخواهند بروند و کفن و دفن غربا و فقرا و خرجی زوّار فقیر و ادای دیون فقرای زوّار که مدیون شدهاند 200 تومان و اگر اضافه آمد صرف احداث و تعمیر و مرمّت پل های اصفهان و توابع آن کنند.
خرید تخته ی ضخیم بیعیب برای نماز در حمام های اصفهان 10 تومان. تعزیهخوانی حضرت سیدالشهدا در محرّم و صفر 240 تومان به این صورت که در نجف و کربلا هرکدام 50 تومان، در تکیه ی پای قلعه 100 تومان، در مدرسههای علمیه ساخته شده توسط صدر در پای قلعه و فتحآباد هر کدام 20 تومان و تغییر در مکان تعزیه بسته به نظر متولّی است.
کسی که در نجف برای امور مربوط به روشنایی مرقد امام(ع) و امور بقعه و تکیه و سایر خدمات و مصارف معین میشود 70 تومان. کتابت کتاب های فقه و حدیث و اصول 125 تومان.
هر سال شخصی از اصفهان به مشهد رفته یک سال نایب الزیاره پدر صدر شود 50 تومان و 3775 دینار. نایب الزیاره در نجف و کربلا و کاظمین و سامرا در هر سال 69 تومان. نایب الزیاره در بقیع 50 تومان. خادم و آشپز تکیه ی نجف 75 تومان. قرائت قرآن برای پدر صدر 100 تومان.
قابل توجه است که پنج مورد اخیر، مربوط به موقوفات مالواجرد میباشد. در مورد کم یا زیاد شدن درآمد موقوفات پیشبینی شده که بر مصارف تعیین شده، طبق سهم آنها توزیع گردد.
متن کامل وقف نامه ی جرقویه علیا در کتاب تاریخچه اوقاف اصفهان، ص408 ـ 424 چاپ شده است. برای عمل به وقف نامه، مطالعه ی متن کامل آن لازم است.
در مورد موقوفات باید توجه داشت که صحراها به مرور زمان، بزرگ و کوچک و گاهی جا به جا می شوند. از مرحوم حاج میرزاعلی محمد صادقی ـ از افراد برجسته ی حسن آباد ـ شنیدم که گفت: فلان صحرا (احتمالا صحرای حاجی آباد) در دوره ی ما پنجاه برابر شده است.
بنابراین به صرف این که صحرایی در قدیم وقف شده و اکنون می بینیم صحرایی با همان نام در ملک دیگران است، نمی توانیم بگوییم که حتما موقوفه است. اگر مدرکی معتبر از دویست سال پیش پیدا شود که همه ی خانه های حسن آباد با زمین هایشان وقف است، نمی توانیم حکم کنیم که همه ی خانه های فعلی در این شهر، موقوفه اند؛ زیرا شهر در این مدت گسترده شده و دقیقا نمی دانیم همه ی خانه های دویست سال پیش در کجا بوده اند.
در مورد املاکی که سال های طولانی به عنوان ملک شخصی، در تصرف دیگران است، به آسانی نمی توانیم حکم کنیم که آنان در ملک موقوفه تصرف کرده اند و مایه ی بددلی تصرف کنندگان شویم و باعث شویم که از ارزش ملک آنها کاسته شود.
سید حسن فاطمی موحد