حسن آباد در زمستان
حسن صادقی (محمود)
زمستان با شب یلدا آغاز مىشود. نخستین شب دیماه و نخستین شب چله کوچک و طولانی ترین شب سال است که نزدیک به چهارده ساعت به درازا مىکشد. در این شب بیشتر مردم در خانه ی بزرگان فامیل گرد مىآیند و با فرآوردههاى کشاورزى خود از قبیل خشکبار، انار و هندوانه که به طرز ویژهاى روى هم قرار داده مى شود، از میهمانان خود پذیرایى مىشوند.
در فرهنگ مردم حسن آباد از قدیم رسم بوده که در زمستان با نبود وسایل گرمایشى از تنور در شبها براى گرماى خود استفاده مىکردند. به این صورت که عصر تنور را گرم مىکردند و شب در موقع خواب با کشیدن لحاف روى تنور پاى خود را در آن قرار مىدادند و مىخوابیدند. در این موقع در اکثر خانوادهها براى صبح روز بعد، آش در تنور قرار می دادند که با استفاده از دیزى سفالى بود. شبها دور تنور دور هم مىنشستند و پنبهها را مىچیدند یا به اصطلاح محلى (کولزه) مىچینند و آن را براى پاک کردن و نخ ریسى با چرخ هاى دستى آماده مىکردند.
بعد از انجام عملیات نخ با دستگاهى به نام «کارگه» در اصطلاح محلى آن را به پارچه تبدیل مىکردند که جهت مصرف داخلى خانواده بوده است اما از تمام اینها تنها نامى باقى مانده است.
آش معروف حسن آباد آش شلى گوشتى بوده که از ارزن، عدس و گوشت تشکیل شده بود که با پختن گوشت آن را مىکوبیدند و دوباره مخلوط در آش مىکردند.
از امور جالب توجه علاقه ی اقشار مختلف مردم به نوارهاى محلى و خواندن اشعار محلى بوده که طى دورانهاى مختلف شعرهاى را سرودهاند که همه نشان از صفا و صمیمیت آنها داشته است و در اواخر زمستان مراسم کشت پنبه بود که آن نیز با شکوهى خاص برگزار مىشده است. با توجه به اعتقاد قلبى افراد با خواندن اشعارى پنبه دانه را در زمین مىکاشتند. تمام اشعار در واقع توسل به ائمه(ع) براى برکت دادن به محصول بود.
با نزدیک شدن عید نوروز پس از پاک کردن و پوست گرفتن گندم آن را بو داده و همراه شاه دانه به عنوان یکى از آجیلهاى نوروز استفاده مىکردند که به آن در اصلاح محلى «بارگوشته» مىگویند. نخودچى بوداده نیز بین بچهها طرفداران پر و پا قصى داشت.
در پایان سال هم مراسم چهارشنبه سورى است که به جز آنچه در اکثر نقاط ایران وجود دارد که پریدن از روى آتش مىباشد و خواندن اشعار مربوط به آن، مراسم چشم چینى است. شخصى در همین شب با کشیدن چادرى روى سرش ملاقه اى در دست برپاشنه در خانه مىکوبید و طلب چیزى مىنمود که قند یا نبات به او مىدادند که اعتقاد بر این است که اگر به مریض خورانده شود شفا مىیابد. البته این مراسم را در اکثر مواقع سال در شبهاى یکشنبه و چهارشنبه نیز انجام مىدهند که در سالهاى گذشته رو به فراموشی نهاده است.
منبع: نشریه طلوع، زمستان 1381، سال اول، شماره 2
