تعریف تالاب:

تا کنون بیش از 50 تعریف مختلف برای تالاب مورد استفاده قرار گرفته که با وجود همه تعاریف و دیدگاههای مختلف اولین تعریف علمی تالاب توسط کنوانسیون بین المللی رامسر ارائه شده. بر اساس این تعریف تالاب شامل مناطق مردابی ، آب ماند؛ نم زارهای سیاه و باتلاقی ، برکه های مصنوعی یا طبیعی که به طور دایم و یا موقت دارای آب ساکن یا روان، شیرین ،شور یا نیمه شور هستند و یا مناطقی از سواحل دریا که در هنگام جذر ارتفاع آب در آنها بیش از 6 متر نباشد، گفته می شود .با توجه به ناقص بودن تعریف فوق که بعضا" دارای نقاط مبهمی بود و فهم کامل آن برای همگان مشکل می نمود کمیسیون تالابهای کشور در سال 1362 تعریف دیگری را به شرح ذیل از تالابها عنوان کرد که نسبت به بقیه کامل تر و تا درک بهتری همراه است : " تالاب ناحیه ای از مظاهر طبیعی و خدادی است که در روند پیدایش ، خاک آن توسط آبهای سطحی زیر زمینی به صورت اشباع شده درآمده و در طی یک دوره کافی و شرایط عادی محیطی تشکیل شده است و دارای توالی زیستی می باشد . این مجموعه دارای جوامعی از گیاهان جمعیت هایی از جانوران ویژه است که امکان سازگاری در چنین نقاطی را دارند ."(1)

کلیات :

 تالاب گاوخونی در انتهایی ترین قسمت حوضه آبریز راینده رود واقع در زیر حوضه گاوخونی قراردارد. وسعت آن بالغ بر 3616 کلیومتر مربع که حدود 2871 کیلومتر آن در استان اصفهان و مابقی در استان یزد قرار گرفته است . زیر حوضه گاوخونی فقط دارای یک واحد هیدرولوژیک به نام واحد هیدرولوژیک گاوخونی می باشد که این واحد در مختصات (52،21،23 )تا ( " 53،21،34)طول شرقی و( " 31،50،18تا"33،43،50 ) عرض شمالی قرار گرفته که از شمال به واحد هیدرولوژیک کوهپایه- سگزی از شرق به حوضه کویر سیاه کوه، از جنوب به واحد اسفنداران – دستجرد و از غرب به واحد هیدرولوژیک جرقویه محدود می شود .اقلیم منطقه براساس تقسیمات اقلیمی سیلیانینف دارای اقلیم فرا خشک بوده و میانگین بارندگی آن در طی یک دوره 24 ساله بین 50 تا 100 میلیمتر و متوسط دمای سالانه 15 درجه سانتیگراد و میانگین تبخیر سالانه بالغ بر 2800 میلمتر گزازش گردیده است .در مرکز این واحد تالاب نسبتا" وسیع گاوخونی قرار دارد. این تالاب یکی از ارزشمند ترین اکوسیستم های تالابی کشور است که در تاریخ 23/6/1975میلادی با کد        zir.18   در لیست تالابهای بین المللی کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است .

از 1220تالابی که از سوی کنوانسیون رامسر تا کنون مورد شناسایی واقع گردیده 22مورد آن مربوط به ایران می باشد که گاوخونی یکی از آنها است.

از نظر موقعیت جغرافیایی در 32درجه و 08 دقیقه تا 30 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و     52   درجه و 45 دقیقه تا    52 درجه و52 دقیقه طول شرقی و در فاصله 130 کیلومتری جنوب شرقی اصفهان قرار دارد . این تالاب در منتهی الیه رود خانه های زاینده رود ، زر چشمه و ایزد خواست قرار گرفته است که منبع اصلی تغذیه کننده آن رودخانه زاینده رود است که یکی از مهمترین رودخانه های فلات داخلی کشور است که حوضه آب خیز زاینده رود را زهکشی و به تالاب گاوخونی ختم می شود که طول مسیر رودخانه 405 کیلومترمی باشد و از دامنه های شرقی ارتفاعات زاگرس و کوههای مرتفع زرد کوه بختیاری سرچشمه می گیرد و اختلاف ارتفاع تالاب نسبت به سرآب ( زرد کوه بختیاری ) 2747 متر می باشد و وسعت کل حوضه آب خیز زاینده رود 41371 کیلومتر مربع است که /9/90% آن در استان اصفهان و مابقی در استانهای چهار محال و بختیاری و یزد و فارس قرار گرفته است (2)

 و به تدریج که وارد جلگه اصفهان می گردد از شیب آن کاسته و پس از مشروب نمودن اراضی مستعد و دشت های کشاورزی از شهرهای اژیه و ورزنه عبور نموده و وارد تالاب گاوخونی می شود. محیط پیرامون تالاب با ویژگی های خاص و متفاوت جغرافیایی همراه است .بخش های شمالی و  شمال غربی آن مصب قرار گرفته که آخرین حد جریان آب شیرین رودخانه است ، مصب رودخانه انباشته از جلبک های سبز بوده و حرکت آب در این ناحیه کند است . ابتدا ی آن را  نیزارها و گزستان انبوه فرا گرفته است . در کنار و اطراف مصب برکه ها  آبگیرهای زیاد  جود دارد که به دلیل شور بودن نسبی اراضی آب شور شده و در طول تابستان تبخیر می شود . در حاشیه جنوبی تالاب نمکزار وسیعی وجود دارد که در اثر تبخیر زیاد آب و باقی ماندن و انباشته شدن کریستالهای نمک بوجود آمده . نمک این بخش استخراج شده و مورد بهره برداری قرار می گیرد . در غرب و جنوب غربی منطقه تپه های ماسه ای بادی قرار دارد که خود اکوسیستمی متفاوت با تالاب و مصب آن را بوجود آورده اند .این تپه ها در اثر وزش بادهای کویری شکل گرفته اند و عاری از پوشش گیاهی طبیعی و خاصی هستند که از نظر زیبایی شناسی جایگاه ویژه ای برا ی خود دارند  و شکل گیری آنها بر حسب تعییرات جهت وزش باد متفاوت است ونهایتا" بخش شرقی تالاب را دشتی تپه ماهوری محاط در کوهستانهای بلند و در طول محور اصفهان – نایین احاطه کرده است . کوه سیاه در منتهی الیه شمال غربی این دشت و در کناز مصب تالاب گاوخونی قرار گرفته است . رویش این تپه ماهور ها و دشت ها را گیاهان خشکی پسند استپی از انواع متعدد و متنوع درمنه دشتی ، اشنان، جارو سفید ،خارشتر ، انواع شورها ، ارمک ، گز ،قیچ ،پرند ، سبد و افدرا  فرا گرفته است .

توضیح: به دلیل زیاد بودن حجم مطالب مجبوریم این مطلب را در چند پست ارسال کنیم پس باقی مطالب را از دست ندهید.

لینک مطلب دوم