آتشگاه دستجرد و زرتشتیان
سید حسن فاطمی
آتشگاه دستجرد در زمره ی چارتاقی هاست. در لغت نامه دهخدا ذیل «چهارطاقی» می خوانیم: «قبه و گنبدی که بر چهار پایه و ستون استوار شود و از هر جانب طاقی هلالی دارد و هر یک از طاق های چهارگانه بر دو پایه و ستون نهاده شود و سقف و قبه و گنبد بر این پایه ها و طاق ها قرار گیرد.»
در لغتنامه، ارتباطی میان چارتاقی و زرتشتیان لحاظ نشده است. بناهایی به صورت چارتاقی را حتی گاه بر قبر اشخاصی چون علما و شهدا نیز می بینیم.
بنابر این همیشه «چارتاقی» کارکرد مذهبی نداشته و ندارد و با مشاهده ی هر چارتاقی کهن، نمی توان آنجا را عبادتگاه زرتشتیان دانست.
قرائن زیر، تعلق آتشگاه دستجرد به زرتشتیان را با تردید جدی رو به رو می سازد:
یک) بر بلندی. ساختن این بنا بر بلندی، نشان می دهد که با روشن کردن آتش در آن، می خواسته اند راه را به دیگران نشان دهند.
دو) چشمه. استراحتگاه مسافران را در کنار آب می ساخته اند. ظاهرا این مکان، منزلگاه مسافران در کنار چشمه ی آب شیرین بوده است.
سه) بنایی کهن در جوار آن. ساختمان کهن در کنار آتشگاه که امروزه به "جاپا حضرت" شهرت یافته، ممکن است محل استراحت مسافران بوده است.
چهار) کوچکی آتشگاه. اگر این مکان برای عبادت زرتشتیان بوده، کوچکی آن به قدریست که اگر آتش در میان آن روشن می کردند، جایی برای نشستن و عبادت باقی نمی مانده است.
ظاهرا "آتشگاه" نامیدن این مکان، خطا نیست؛ زیرا در آن آتش روشن می شده اما معلوم نیست برای عبادت زرتشتیان بوده است.
