درباره ی دستگردوک عده ای به اشتباه آن را به معنای دستگرد کوچک می دانند. برخی نیز با توجه به "دوک" در آخر این کلمه، این مکان را محل تهیه ی دوک نخ ریسی معرفی کرده اند. این فرضیه ها مخصوصا بعد از ثبت در کتاب گرکویه، جدی تر شد. در اینجا با توضیحاتی بیشتر قضاوت را به خوانندگان می سپاریم:
1- روستاها و حتی شهرهای بسیار در ایران به نام "دستجرد" یا "دستگرد" ثبت شده ، اما چرا هنوز در کنار آنها جایی به نام دستگرد کوچک یا همان دستگردوک معرفی نشده؟ چون برای مصغر کردن یک اسم در فارسی یا عربی اصلا از "دوک "یا "وک " استفاده نمی شود. پس معنا کردن دستگردوک به دستگرد کوچک غلط است و ممکن است "دوک" جزئی از این کلمه باشد نه یک پسوند اضافی (با یک مفهوم جداگانه).
2- در متون بعد از اسلام باب شده بود که خیلی کتابهای ایرانی را به عربی بنویسند و به علت تفاوت در تعداد حروف الفبای عربی با فارسی در حرف های گ، چ، پ، ژ تغیراتی در نوشتن برخی کلمات ایجاد می شد نام مکان ها و آبادی ها هم از این تغییرات تحمیلی بی نصیب نماند (جلفایگان = گلپایگان )، (دالجرد = دالگرد)، (لارگان = لاریجان)، (جی = گی).
حال به نام دستجردوک در نوشته ها و سنگ قبرهای قدیمی دقت کنید: دسکردوک، دستکردوک، دستگردوک، دسجردوک.
با توجه به نوشته شدن آن به شکل "دستجردوک" در متون جدید، هنوز مردم منطقه در زبان عامیانه آن را به صورت "دسکردوک" تلفظ می کنند یعنی اسمی که حروف ت، ج، گ در املای آن به کار نرفته باشد و ملاک همان است که مردم بکار می برند (دسکردوک).
3- در مسافرت امسال به مشهد مقدس به روستایی در چهل کیلومتری نایین برخوردیم که "دستگردو" نام داشت که اگر یک "ک" در آخر بیفزاییم همان دستگردوک می شود. جالب تر اینکه پس از سفر وقتی این روستا را در اینترنت جستجو کردم به عکسی برخوردم که نمایی از ایوان امامزاده ی این شهر بود که خیلی شباهت به معماری ایوان مسجد دستکردوک داشت (البته این فقط یک شباهت اتفاقی بوده است).
اگر نویسندگان در گذشته با این مکان های شبیه به نام دستکردوک آشنا بودند در وجه تسمیه ی آن بیشتر دقت می کردند.
چند مکان دیگر هم وجود دارد که از لحاظ ریشه ی کلمات، شبیه دسگردوک یا دسکردوک هستند. (می توانید در اینترنت جستجو کنید) مانند روستای گردوک از توابع بخش مرکزی شهرستان بلوچستان، و چشمه ی گردوک در پنج کیلومتری جنوب شهرستان نوشهر و همچنین "گردنه گردوک" در سواد کوه و قائمشهر.
با این حال وجود مکانی در کشور پاکستان با نام "دسکردو" هم خیلی تعجب اور نیست.
در لغت نامه دهخدا در ذیل کلمه ی دستگردان به دستگردو معنای "وام کردن داده" شده است که این نکته هم در ادبیات گذشته قابل تامل است.
نوشته هایی دیگر از همین نویسنده: (با کلیک بر عنوان هر مقاله، باز می شود)
آیا حَسنوا (حَصنوا) همان حسن آباد است؟
حسن آباد، کهن ترین روستا در منطقه
دستگردوک
دستگردو
