علی صادقی (رضا)
زبان صورت واحد و ثابتی ندارد؛ چراکه زبان یک نماد اجتماعی است، و واژگان زبان بیش از هرچیزی می تواند دگرگونی های اجتماعی را منعکس کند. اما تغییر و تحولات در زبان، تصادفی و اتفاقی نیست بلکه تابع قواعد و قوانین معینی هستند. به همین دلیل با اینکه زبان از صورت اصلی خود بسیار دور شده است، اما می توان رابطه ی آن را با اصل و زبان های دیگری که از آن منتخب شده است تشخیص داد.
عوامل تحول و دگرگونی زبان
1) علل خارجی مانند تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی
2) علل داخلی کم گویی که موجب راحت تر شدن تلفظ و ساده تر شدن عبارات و ساختمان دستور زبان می شود که به طور کلی می توان گفت: صرف کمترین انرژی در گفتار است .
تغییر و تحولات زبان به چهار دسته تقسیم می شود: 1) تحول آوایی و اصوات. 2) تحول ساخت کلمه. 3) تحول طرز رابطه ی همنشینی کلمات در جمله .4) تحول واژگانی.
تغییر و تحول افعال درگویش حسن آبادی نسبت به زبان فارسی معیار
طبق یک قاعده ی معین پسوند «ان» و «تن» در زبان فارسی معیار در گویش حسن آبادی به «مون» تبدیل می شود. مانند:
گفتن = وادمون
کندن = کنمون
کاشتن = کارمون
خواندن = خونمون
خندیدن = خندامون
داشتن = دارمون
شستن = ششمون
بستن = بسمون
کردن = کرمون
خوردن = خارمون
کشتن = کشمون
مردن = مرمون
پوشیدن = واپشمون
چریدن = چرامون
ساختن = سادمون
