خانم مولود جهانگیری دارای مدرک فوق لیسانس صنایع دستی و از استادان دانشگاه هنر تهران است که بخشی از پایان نامهی فوق لیسانس او به عقاید، آداب و رسوم و صنایع دستی مردم حسن آباد جرقویه اختصاص دارد. وی برای تحقیق و تدوین پایان نامهی خود، در سال 1386 به حسن آباد سفر کرد و چند روز به پژوهش پرداخت و نتیجه آن را در پایان نامهی خود به قلم آورد.
در اینجا قسمتی از پایان نامه ی وی را که به جشن نوروز در حسن آباد مربوط می شود می آوریم. امید است سرکار خانم جهانگیری با ما همکاری داشته، مطالب دیگری را که گرد آورده است، برای درج در وبلاگ در اختیارمان قرار دهد.
با تشکر از آقای حسین جمشیدی که این قسمت از پایان نامه را در اختیارمان قرار داد.
نوروز در حسنآباد
مولود جهانگیری
عکس: حسین جمشیدی (علی)
جشن نوروز که یادگار جمشید پادشاه پیشدادی در ایران باستان است، به روزگار ما نیز با شکوه هر چه تمامتر در سراسر ایران برگزار می گردد. در سرزمین جرقویه و در حسن آباد نیز همزمان با جاهای دیگر میهنمان در آغاز هر سال با فرا رسیدن بهار، آغازین روز فروردین را جشن گرفته و به شادمانی و دید و بازدید خویشاوندان خود می روند. روز دوم را به باباترک (نام زیارتگاهی در نزدیکی حسن آباد) رفته و به بازی و شادی می پردازند.
زیارتگاه باباترک
روز سوم عید به چشمهی دستجرد و جاپا حضرت (نام زیارتگاهی در حسن آباد) میروند.
جاپاحضرت، چشمه و آتشکده
زنهای خانه دار در سینیهای کوچک و بزرگ سبزه میرویانند و بچهها نیز به بازی و رقص و پایکوبی مشغولند. از جمله بازیهایی که در این ایام صورت می گرفته و امروزه به فراموشی سپرده شده بازی «تخم مرغ جنگی» است. این بازی به این صورت است که از چند روز قبل تخم مرغهای پخته شده را با مواد مختلف مانند جوهر رنگ کرده، سپس تخم مرغهای رنگی را بین دو انگشت شصت و اشاره نگاه داشته و به یکدیگر میزدند. صاخب تخم مرغی که زودتر میشکست، بازی را میباخت.
بعد از این سه روز مردم به کارهای روزمره خود میپردازند تا روز نهم فروردین که در حسن آباد جرقویه به «عید کوچیکی» شهرت دارد. آنها در این روز نیز مانند روز سوم عید به جاپا حضرت و مناطق دیدنی و زیارتگاهی اطراف رفته و جشن میگیرند.
از خوردنیهای حسن آباد در عید نوروز میتوان به باربرشته یا گندم بو داده، کشمش، توت و انجیر خشک، آب پر (انجیر در آب ریخته و پس از چندروز آب آن را میخورند) اشاره داشت. در این منطقه فرآوردهای به نام «اوسال» به دست میآید بدین شکل که چند روز قبل از عید نوروز چغندر را ورق ورق کرده، بعد از پختن، داخل آب در حال جوشیدن قراقروت ریخته سپس آنرا در ظرفی سفالین نگه داشته و پس از آغاز سال و هنگام دید و بازدید جلو میهمانان میگذارند. به اصطلاح باید سال از روی این خوراک بگذرد. از این جهت به آن «اوسال» یا «آب سال» میگویند.
از شیرینیهای ویژه این منطقه نیز که از قدیم درست میشده گونهای از حلواست که به آن «حلوا سمنو» میگویند.