تأخیر در ازدواج به خاطر اموات
سید حسن فاطمی
یکی از رسمهای رایج در حسن آباد این است که وقتی شخصی از دنیا می رود، نزدیکان او حتی همسایگان، ازدواج خود را تأخیر می اندازند. هرچه شخص مرحوم، نزدیکتر باشد، بستگان او ازدواج را بیشتر به عقب می اندازند به گونه ای که یک سال تأخیر به خاطر رحلت بستگان درجه یک مانند پدر و مادر و خواهر و برادر، حتمی است.
این درحالی است که چنین رسمهایی به هیچ وجه ریشه در روایات اسلامی ندارد بلکه باید به حساب فرهنگ ایرانی گذاشت. اگر این قضیه مهم بود خود اسلام، ازدواج در این ایام را حرام می کرد چنانکه وقتی شوهر از دنیا می رود، ازدواج برای همسر او تا چهار ماه و ده روز حرام است و ظاهرا این مدت، برای احترام به شوهر است؛ زیرا زن یائسه 
هم باید این عده را نگه دارد و حتی زینت کردن بر او حرام است. اگر زنی شوهرش گم شد و پس از مدتی خبر آوردند که شوهرش یک سال پیش از دنیا رفته، زن از زمان آوردن خبر، عده نگه می دارد نه از زمانی که شوهر از دنیا رفته. اینها نشانه آن است که این حکم برای احترام به شوهر است. اگر نگه داشتن احترام برای غیر شوهر نیز اهمیت داشت، اسلام ازدواج را برای مدتی حرام می کرد.
متأسفانه این رسم بیجا در جاهای دیگر نیز رواج دارد و گاه مشکلاتی را به دنبال دارد. ممکن است دو جوان در مدت عقب افتادن ازدواجشان به گناه افتند. برخی افراد ـ چه پسر و چه دختر ـ در این مدت، شانس ازدواج موفق را از دست می دهند و به دلیل
این تأخیر، موفق به ازدواج با فرد مورد نظرشان نمی شوند و گاهی تا آخر عمر خیال می کنند که اگر با همان شخص ازدواج کرده بودند، زندگی بهتری داشتند. اگر کسی به این رسومات اعتنا نکند، ممکن است غیبتها و حرفهای بیجا و حتی کدورتها را به دنبال داشته باشد. خوشبختانه در حسن آباد رسم است که صاحبان عزا در مجلس روز هفتم، سفارش می کنند که کسی برنامه جشنش را به خاطر عزیز آنها به تأخیر نیندازد، در عین حال کمتر کسی توجه می کند.
این که می بینیم ازدواج زودهنگام پس از مرگ نزدیکان، زشت شده و بی احترامی به اموات و بستگانشان به حساب می آید، این زشتی را ما درست کرده ایم. ما باعث شده ایم که بی احترامی به حساب آید. کسانی که این رسمهای نادرست را پایه ریزی کردند و آنها که این رسمها را در جامعه حفظ می کنند و نمی گذارند از بین برود، مسئولند. برای اموات باید کار خیر کرد نه اینکه جلو کار خیر را بگیریم! به احترام مرده، به همین مقدار بس کنیم که جشن باشکوه نگیریم و از هزینه ها بکاهیم. برای برداشتن این رسم غلط، افرادی باید پیشقدرم شوند و برخلاف آن عمل کنند مخصوصا افرادی چون روحانیون که نفوذ بیشتر در بین مردم دارند. مسلما کسانی که برای برچیدن شدن این رسمهای غلط، فداکاری کنند و پیشقدم شوند، در ثواب تمام ازدواجهای زودهنگام که در آینده صورت می گیرد، شریکند و باقیات صالحاتی بزرگ را برای آخرت خود اندوخته اند.
برای اینکه نشان دهیم این رسمها پایه ی اسلامی ندارد به عملکرد دو انسان بزرگ توجه کنیم. طبق روایتی، حضرت فاطمه زهرا(س) زمانی ازدواج کرد که تنها 16 روز از مرگ خواهرش رقیه گذشته بود.(1) رقیه در حالی از دنیا رفت که بزرگسال و متأهل بود. در ایامی این ازدواج صورت گرفت که پیامبر(ص)، حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) همگی عزادار بودند و حتی برای ازدواج حضرت زهرا(س) جشن مختصری هم گرفتند. ارادت به اهل بیت(ع) تنها به این نیست که برای آنها گریه کنیم بلکه باید طبق رفتار آنها عمل کنیم. براستی اگر امروز کسی در جامعه ما مثل این بزرگان عمل کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟!
اگر چنین رفتاری ناپسند بود، محدثان بزرگ از قبیل شیخ طوسی و علامه مجلسی و شیخ حر عاملی، آن روایت را ذکر نمی کردند یا پس از نقل، آن را رد می کردند در حالی که نه تنها روایت را در کتابهایشان آورده اند بلکه پس از نقل آن، چیزی نگفته اند.
به هرحال ما داغ و مصیبت در مرگ عزیزانمان را کش می دهیم و بزرگ می کنیم، معصومان(ع) چنین نبودند. بسیاری از ما در مرگ دیگران، ظاهرسازی می کنیم و به خیال خودمان آبروداری می کنیم و هیچ میل قلبی به تأخیر ازدواج نداریم و حتی گاه به صورت خصوصی از چنین رسوماتی گلایه هم می کنیم و می گوییم: تو که می خواستی بمیری چند روز زودتر یا دیرتر می مردی و ما را گرفتار نمی کردی! اما در ظاهر، خودمان را عزادار نشان می دهیم.
همراه: 09127497019
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. امالی، شیخ طوسی، ص 43؛ بحار الأنوار, علامه مجلسی، ج 43، ص 97؛ وسائل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج 20، ص 240. در وسائل الشیعه 17 روز نوشته شده.
