ازدواج بیوه زنان، معضل فرهنگی دیگر

سید حسن فاطمی
بسیاری از مردم و نیز در حسن آباد، ازدواج زنى را که همسرش از دنیا رفته، نوعى کم‏محبتى یا ناسپاسى نسبت به شوهر قبل تلقّى مى‏کنند. این فکر نادرست چنان تأثیرگذار است که برخى زنان با اینکه در جوانى، شوهر خود را از دست داده‏اند، به دلیل علاقه زیاد به همسر خود، تا پایان عمر، تن به ازدواج مجدد نمى‏دهند و گاهی آن را خیانت به شوهر خود می پندارند و بعضی، ازدواج نکردن را افتخار براى خود به حساب مى‏آورند. متأسفانه برخی بیوه‏زنان به دلیل ازدواج مجدد، از سوى نزدیکان همسر قبل، طرد شده‏اند.
اینان با تن ندادن به ازدواج، متحمل مشکلاتى می شوند. خودشان می گویند: جرأت نداریم به مردی سلام کنیم. زنان شوهردار نسبت به آنها حساس می شوند که: نکند شوهرشان... . برخی زنان بیوه به خاطر همین حساسیتها در مهمانیها و مجالس دیگر کمتر حاضر می شوند و حالت انزوا به خود می گیرند. مشکلات دیگر نیز برای آنها به وجود می آید که از ذکر آنها خودداری می کنیم.
در فرهنگ اسلامى تن ندادن بیوه زنان به ازدواج، پسندیده نیست و ازدواج مجدد در صدر اسلام کاملا عادی بوده است. محمد بن حبیب(م 245 ق) در عصر امام هادی(ع) می زیست. او در بخشی از کتاب خود به نام المحبَّر 84 زن در صدر اسلام را معرفی کرده که سه همسر یا بیشتر داشته اند.(1) او در بخشی دیگر از همین کتاب، از زنانى نیز نام برده که پس از مرگ شوهرشان حاضر به ازدواج نشدند و تنها پنج زن را ذکر کرده است.
بعضی بزرگان دین، هنگام مرگشان، همسر خود را در انتخاب شوهر آینده، راهنمایى مى‏کردند یا از مرد شایسته‏اى مى‏خواستند که پس از درگذشتشان، با همسر آنها ازدواج کند. اُمامه ـ نوه پیامبر(ص) ـ همسر امام على(ع) بود. امام پس از ضربت خوردن، نگران ازدواج معاویه با او شد و لذا به مغیرة بن نوفل سفارش کرد که پس از شهادتش با امامه ازدواج کند.(2) به امامه هم گفت که اگر قصد ازدواج داشت، مغیره را انتخاب کند.(3) همان‏گونه که امام(ع) پیش‏بینى کرده بود، معاویه از امامه خواستگارى کرد اما او ازدواج با مغیره را ترجیح داد.
امام حسن(ع) در بستر شهادت به امام حسین(ع) با عبارتی محترمانه، وصیت کرد که پس از او، با همسرش ام‏اسحاق ازدواج کند.(4) فرمود: «لاتخرجن ام‏اسحاق من دورکم؛ ام‏اسحاق را از خانه‏هایتان بیرون نکنید.»(5) امام حسین(ع) نیز پس از شهادت برادر عزیزش با ام اسحاق ازدواج کرد.
ناگفته نماند که ازدواج مجدد همیشه به مصلحت همه زنهای بیوه نیست. برخى شرایط، اقتضاى برگزیدن همسر جدید را نکند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
1. المحبر، ص 435 ـ 455.
2. المعارف، ابن قتیبه، ص 127؛ اسدالغابه، ج 7، ص 22؛ استیعاب، ج 4، ص 1789.
3. الاصابه، ج 8، ص 25، استیعاب، ج 4، ص 1789.
4. المنتخب من ذیل المذیل، ص 24 ـ 25.
5. تاریخ مدینة دمشق، ج 70، ص 17.