سرگذشت میرعماد و میرجهان

افغانها پس از گرفتن پایتخت ایران یعنی اصفهان، شیعیان بسیاری را کشتند. دسته‏ای از آنها در سال 1136ق/1103ش با حمله به کوهپایه، عده‏ای را به قتل رساندند و تعدادی از افغانها به روستاهای اطراف کوهپایه از جمله جشْوقان هجوم بردند. دو افغانی با میرعماد و میرجهان درگیر شدند؛ اما دو برادر، افغانیها را کشتند[1] و شبانه نشانه‏های سیادت را از خود دور[2] و از جشوقان فرار کردند و تا سالهای زیاد کسی از آنها خبر نداشت.

پس از ده سال که هیچ خبری نشد، بستگانشان با یقین به کشته شدن آنها، اموالشان را میان وارثان تقسیم کردند و در شجره‏نامه‏ها از آنها به عنوان مفقودالاثر یاد کردند.

سال 1191ق/1156ش یعنی حدود 55 سال بعد، دو تن از عموزاده‏های میرعماد و میرجهان به نامهای میرافضل پسر میرمحمد پسر میرکاظم جشوقانی و سید عبدالله پسر سید حسن جشوقانی طی سفری گذرشان به حسن‏آباد جرقویه علیا می‏افتد. شب به خانه یکی از آشنایانشان می‌روند و در آن خانه با شخصی به نام کربلایی باقر آشنا می‏شوند. او و پدرش در حسن‏آباد به دنیا آمده بودند اما پدربزرگش جشوقانی و معروف به «میرعماد جشوقانی» بوده است.

میرافضل، که بزرگ‏تر از سید عبدالله بوده، در باره میرعماد می‏پرسد. جواب می‏دهند: حدود پنجاه، شصت سال پیش، میرعماد با برادرش میرجهان به حسن‏آباد آمدند و خود را جشوقانی معرفی کردند و در اینجا به کسب و زراعت مشغول شدند. پس از یک سال میرعماد در اینجا ازدواج کرد و با برادرش در یک خانه زندگی می‏کردند.[3] میرعماد که چند پسر داشت، از دنیا رفت و پس از فوت او میرجهان به محمدآباد جرقویه سفلی مهاجرت و در آنجا ازدواج کرد و تا زنده بود، به پسرهای برادرش سر می‏زد.

میرافضل با شنیدن این سخنان به گریه می‏افتد. میرافضل می‏پرسد: چرا کربلایی باقر شال سیادت نبسته؟ جواب می‏دهند: او سید نیست. میرافضل می‏گوید: اولاً، کلمه «میر» همراه نام جد او لقب مخصوص سادات است. ثانیاً، میرعماد و میرجهان پسرعموهای ما دو نفر بودند و از ترس افغانیها فراری شدند و تا کنون خبری از آنها نبود.

میرافضل و سید عبدالله با خودداری از ادامه سفر، کربلایی سید باقر را با تعدادی از اولاد میرعماد به جشوقان می‏برند. در آنجا با تجلیل و احترام عمامه سیادت بر سر آنها می‏گذارند. پس از آن به حسن‏آباد بازگشته در مجلس با شکوهی، بقیه اولاد میرعماد را به لباس سیادت در می‏آورند.

پس از این قضیه به محمدآباد هم می‌روند اما اولاد میرجهان از آنها استقبال نمی‏کنند و افسرده‏خاطر به جشوقان بر می‏گردند.[4]

آقای سید حسین حسینی ـ فرزند میرزاآقا فرزند سید ابراهیم ـ می‏گوید:

حاج سید جلال فاطمی(برادر حاج سید محمدرضا طباطبایی) در سفری به احمدآباد به منزل پدرم آمد و من هم در آن مجلس حضور داشتم. وقتی سخن از میرعماد به میان آمد، ایشان گفت: پس از تسلط افغانها میرجهان و میرعماد یک افغانی را کشتند و فرار کردند. میرجهان به محمدآباد و میرعماد به حسن‏آباد رفت و مدتی در قلعه طُدوش در نزدیکی دژ کوه، مخفیانه زندگی می‏کرد. پس از رفتن افغانها از ایران، وارد ده شد و به زندگی عادی ادامه داد.

جالب است که حاج سید جلال این قضیه را چندین سال، پیش از چاپ کتاب سبیکة البیضاء گفته؛ زیرا این کتاب در سال 1339ش چاپ شد و حاج سید جلال در سال 1333ش از دنیا رفت. بنابر این سخن او به نقل از این کتاب نبوده است.

[1]. طبق نقلهای متعدد دیگر، دو برادر، یک افغانی را کشتند.

[2]. طبق مدارک رسیده، هدف اصلی افغانها کشتن سادات نبود. حتی اهل‏سنت افغانستان نه تنها با سادات شیعه دشمنی ندارند بلکه به آنها احترام می‏گذارند و چون افغانستان کمتر تحت تأثیر دیگر فرهنگها قرار گرفته اگر در آن زمان نسبت به سادات کینه داشتند، اکنون نیز تا حدودی همان روحیه باقی بود.

[3]. طبق گواهی برخی سالمندان محمدآباد در سال 1344ق/ 1304ش از قول اجدادشان، میرجهان و میرعماد پس از فرار، در میان راه از هم جدا شدند و میرجهان مستقیماً به محمدآباد رفت و در گواهی تعداد زیادی از آنها سکونت میرجهان در حسن‏آباد ذکر نشده است. (ر. ک: سبیکة البیضاء، ص‏107- 115) ظاهراً گواهی این عده معتبرتر است؛ زیرا تعدادشان بیشتر است و اهل محمدآباد بوده‏اند؛ اما مطالب بالا از زبان یک روحانی در روستایی در اطراف جشوقان است که از گذشتگان شنیده و در همان سال گفته است.

[4]. ر. ک: سبیکة البیضاء، ص39 - 47.