تعبیر «سنگواره» در این نوشته اصطلاح زمینشناسی نیست بلکه برگرفته از زبان محلی حسنآباد است.
سنگنوشته های آواره
ابوالحسن صادقی
وقتی در شهری موزه یا سازمانی جهت حفظ آثار تاریخی آن وجود نداشته باشد، این آثار یا به شهرهای دیگر منتقل می شود یا مانند سنگ زیر آنقدر در جایی می ماند که از بین برود. «سنگ نوشته» یا «واره بند» به موانعی گفته می شود که در آبیاری صحراهای حسن آباد جلوی جوی آب می گذارند تا مسیر آب را تغییر دهند. هر چند اکثر مواقع برای تغییر مسیر آب از گل و لای داخل جوی استفاده می شود، اما در خیلی موارد هم از واره بندهای سنگی استفاده می شود که مناسبتر می باشد. روزی در ترکیب یکی از این واره بندهای سنگی دقت می کردم که سنگ نوشته (سنگ تاریخ) ای را دیدم و بعد از کمی دقت به قدمت زیاد آن پی بردم. حدس بزنید این سنگ مربوط به چه سالی است؟ بله! 1012 قمری. یعنی دقیقاً 419 سال پیش. اما این تنها مورد نیست، بلکه در بسیاری از نقاط دیگر صحرا، سنگ تاریخهای کوچکی وجود دارند و همچنین بر روی پل های کوچک صحرایی و دنباله قنات ها، جایی که زن ها برای شستن لباس های خود انتخاب می کردند این سنگ ها فراوان دیده می شود. شاید کشاورزان و مردمان قدیم امکاناتی نداشتند که سطح سنگ ها را صاف کنند و به این جهت از این سنگ تاریخ های آماده استفاده می نمودند. اما آیا علت آوارگی این سنگ نوشته ها فقط همین بوده...!!!؟؟؟
نمونه ای از واره بندهای سنگی
سنگ نوشته هایی به طول و عرض 40×100 سانتیمتر که روی پل قرار گرفته است.
زمستان 1388