حسن آباد در سایت کویرهای ایران
قسمت اول
بخش جرقویه علیا ، واقع در جنوب (جنوب شرقی درست است) شهرستان اصفهان، از شمال به بخش جلگه، از مشرق به بخش خِضرآباد (در شهرستان یزد)، از جنوب به بخش مرکزی شهرستان آباده و از مغرب به بخش جرقویه سفلا محدود می‌شود و مشتمل است بر دو دهستان (جرقویه علیا و رامشِه) شانزده آبادی (عمدتاً در دشت) و یک شهر به نام حَسن‌آباد که مرکز بخش است. باتلاق گاوخونی * در جنوب‌شرقی بخش قرار دارد. کوههای مهم آن عبارت‌اند از: کوه گِله (بلندترین قله ح 510 ، 2 متر)، چاهِ خَزانه (بلندترین قله ح 976 ، 1 متر)، چاهِ گَز (بلندترین قله ح 850 ، 1 متر)، چاهْسُرخ (ارتفاع ح 850 ، 1 متر)، چپ رُوَند (بلندترین قله ح 820 ، 1 متر) و میان‌بای بزرگ (بلندترین قله ح 470 ، 1 متر)، که در حاشیه غربی باتلاق گاوخونی واقع است (جعفری، ج 1، ص 187ـ189، 479، 523). رود فصلی ایزدخواست به طول حدود 125 کیلومتر، با جهت شمال‌شرقی، که در بخش جرقویه علیا چشمه‌ریزه نام دارد، پس از آبیاری آبادیهای رامشه، اِسفَنداران و حسین‌آباد، در حدود 110 کیلومتری جنوب‌شرقی اصفهان به باتلاق گاوخونی می‌ریزد. رود فصلی دیگری به نام «سِه گنبد»، به‌طول حدود 85 کیلومتر، با جهت کلی شمالی، نیز پس از آبیاری زمینهای بخش، به باتلاق گاوخونی می‌ریزد (همان، ج 2، ص 117، 281).
این بخش، از گیاهان، گونِ کتیرا، گیاهان دارویی و پوشش گیاهی برای چرای دام دارد و از جانوران گرگ، شغال، روباه، آهو، خرگوش و بزکوهی در آن یافت‌می‌شود.اهالی به‌زراعت، باغداری، دامداری و بافت قالی با طرحهای نائینی و قمی و نیز کرباس‌بافی اشتغال دارند ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها، ج72، ص49؛ شفیعی نیک‌آبادی، ص215). آب‌مصرفی اهالی از رود،چشمه،قنات‌وچاه تأمین می‌شود. محصولاتی از قبیل گندم، جو، پنبه، ارزن، چغندر قند، تره‌بار و از فرآورده‌های باغی، بادام در آن به‌عمل می‌آید ( فرهنگ جغرافیائی آبادیها ، ج72، ص10، 49، 91، ج81، ص7).
در این بخش معادنی وجود دارد، از جمله: معادن نمک در سه کیلومتری شمال آبادی دستجرد (ح 120 کیلومتری جنوب‌شرقی شهر اصفهان) و آبادی رامشه (59 کیلومتری جنوب‌شرقی شهرضا)، سنگ مس در مغرب حسن‌آباد، سنگ مرمر در مشرق حارث‌آباد، و نیز معادن سنگ ساختمانی و سنگ آهک (همان، ج 71، ص 69، ج 72، ص 49؛ هنرفر، ص 43؛ شفیعی نیک‌آبادی، ص 218).
آبادیهای این بخش با راههای اصلی و فرعی به شهر اصفهان، شهر حسن‌آباد و دیگر نقاط استان مرتبط می‌شوند. اهالی آن شیعه‌اند و به فارسی با گویش محلی تکلم می‌کنند. لغات پهلوی نیز در زبان آنان باقی مانده است (جناب اصفهانی، ص 247). یکی از پوشاکهای زنان این منطقه، چادرهای کاملاً سفید است.
جمعیت بخش جرقویه علیا در سرشماری 1375 ش، 684 ، 11 تن ذکر شده است که از این میان 738 ، 4 تن (ح 41%) شهرنشین و بقیه روستانشین‌اند.
ادامه دارد ...
