سندی از جرقویه

سید حسن فاطمی
در کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی در قم دو تصویر از وقفنامه ای نگهداری می­شود که براساس آن در سال 983ق مزارع متعدد از سوی امیر شجاع الدین محمود بن علی حسینی مرعشی وقف عتبات عالیات شده است.

از میان آنها هشت مزرعه در جرقویه بوده است. در این وقف نامه برای تعیین حدود مزارع، از اماکن متعدد نام برده شده است که از این جهت اهمیت قابل توجه دارد.

دو نسخه عکسی عبارت است از:

الف) شماره 220 که تصویر وقفنامه اصلی است و در کتاب فهرست نسخه های عکسی کتابخانه آیت الله مرعشی، جلد 1، صفحه 202 تا 204 معرفی شده است.

ب) شماره 1324 که تصویر رونوشت وقف نامه است و در مجله میراث شهاب، شماره 43 ـ 44 مقاله معرفی نسخه های عکسی کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی ذکر شده است.

از آنجا که تصویربرداری از نسخه ها برای کتابخانه مقدور نبود، با حضور در کتابخانه متن کامل آن را استنساخ کردم. نظر به اینکه نسخه دوم واضح تر است از روی آن نوشتم و در موارد مبهم به نسخه اول نیز مراجعه داشتم.

لازم می­دانم از فهرست نویس محترم کتابخانه آیت الله مرعشی جناب حجت الاسلام والمسلمین ابوالفضل حافظیان بابلی تشکر کنم که هردو نسخه را به اینجانب معرفی کرد.

در وقف نامه هنگام تعیین حدود مزرعه اکبرآباد، از «مزرعه حسن آباد» نام برده شده. بعید است مراد شهر حسن آباد باشد؛ زیرا یک طرف مزرعه اکبرآباد زمینهای روستای پیکان بوده و پیکان تا شهر حسن آباد حدود چهل کیلومتر راه است.

نظر به اینکه در تعیین حدود موقوفات، از اماکن متعدد نام برده شده، تنها عین عبارت این قسمت را می­آوریم:

«مواضع مذکوره هشت موضع از آن در ناحیه جرقویه واقع است و هریک از آن مستغنی از وصف است به واسطه انتساب آن به محدث و واقف آن و اشتهار آن فی محله و مع هذا متمیز و متعین و محدود می­شود:

اولا؛ مزرعه اکبرآباد به اراضی پیکان و به مزرعه حسن آباد و به مفازه[1] از دو جانب.

وثانیا؛ مزرعه شجاع آباد به طریق دولت آباد و به قناة مدح آباد و به مفازه از جانبین.

وثالثا؛ مزرعه محمودآباد نزدیک به محمدآباد و به جبل و به رودخانه و به مفازه و به قناة آذرخواران.

ورابعا؛ مزرعه نصیرآباد نزدیک به نیک آباد[2] به رودخانه و به مفازه از سه جانب.

وخامسا؛ مزرعه مدح آباد در تحت شجاع آباد به مزرعه مذکوره و به مزرعه رکن آباد و به قنات و مزرعه تراب آباد و به مفازه.

وسادسا؛ مزرعه سیدآباد فیما بین پیکان و دافرخوان به مفازه از چهار جانب.

وسابعا؛ مزرعه سعادت به مزرعه دولت آباد و شجاع آباد و به طریق فتح آباد و به مفازه.

وثامنا؛ مزرعه رفیع آباد نزدیک بسیان(؟) به مزرعه هدایت آباد و مزرعه رزان و به مزرعه کوهک و به مفازه.

و یک موضع آن در براآن واقع است میانه قارنه و اندنان(؟) و وادنان(؟) و برسیان(؟) موسومه به شفیع آباد محدوده به هرزآب وادنان واندنان و خربه معروفه به دزسور و به اراضی قهنویه[3] و قارنه و به صحراء برابر بریسان.

و یک موضع دیگر ملک آباد رودبار لنجان است محدوده به زنده رود و به جبل از سه جانب.

و دو موضع دیگر از آن واقع است در ناحیه گندمان رار و مزدج اول شجاع آباد کزک محدود به جدول کتک و باشکفت زلیخا و بحقاد حاجیان(؟) و به میل مجکان(؟).

و دیگری مشتمل است بر سه مزرعه موسومات به هفت چشمه و سیابجان(؟) و دِهَق متصلات به یکدیگر محدودات به جبل و به جرفهینه(؟) و به کتک و به موضع ولاسبحان(؟).

و تولیت و نظارت موقوفات مذکوره را تعیین نمودم ... .

[1]. مفازه: بیابان بی آب و علف.

[2]. درهردو نسخه نقطه این کلمه به گونه ای گذاشته شده که به هردو صورت «نیک آباد» و «ینگ آباد» قابل خواندن است و چون در این وقف نامه همه جا حرف گاف به صورت کاف نوشته شده، احتمال «ینگ آباد» را هم می توان داد.

[3]. دهی در اطراف سمیرم.