آسیاب های آبی در حسن آباد
محمود صادقی
آسیاب که نام دیگر آن "طاحونه" است، به زبان محلی ما «ار» در نقاط مختلف جهان به صورتهای متفاوت وجود دارد و برای آرد کردن گندم و غلات دیگر جهت تهیه نان و مصارف مختلف از آن استفاده می‌شد.
آسیاب های آبی از جمله آثار و جاذبه های تاریخی محسوب می شد که معمولا در کنار آبادی ها و بر سر راه قنات ها ساخته می شد.
هر آسیاب دارای قسمت های مختلفی بود که عمده ترین قسمت آن "تنوره" است که به صورت مخروطی وارونه طراحی می‌شد، به زبان محلی طورونه ، به گونه ای که آب ذخیره شده در آن از روزنه ای کوچک با فشار به پره ها، سنگ آسیاب را حرکت می داد.
فضای اصلی آسیاب ها در دل زمین جای داشت و بخش نمایان آن شامل نورگیرها و ورودی آسیاب بود. از دیگر قسمت های آسیاب می توان سنگ زیرین و زبرین را نام برد که سنگ زیرین آن بسیار مقاوم تر است.
متاسفانه این آسیابها در منطقه جرقویه خصوصا حسن آباد رفته رفته ازبین رفت. از میان آسیاب های معروف حسن آباد آسیاب میرزا ـ واقع در کنار جاده دستجرد ـ بود وهنوز آثار کمی از ساختمان خشت وگل آن به چشم می خورد و دیگری آسیابچی در محله پابرج است.
آسیاب میرزا تا حدود سال 1364 دایر بود که بکلی خراب وفعلا منزل مسکونی شده است .
تعداد آسیابهای حسن آباد: 1-آسیاب بالایی آثار آن کمی بجا مانده به که تا اواخر دایر بودن آسیابان آن به نام حسین بامبول
2-آسیاب میرزا به کلی از بین رفته اخرین آسیابان عباس علی اکبر صادقی
3-ارچی -آسیابچی آخرین آسیابان به نام علی مالورد
4- آسیابان شیدان آخرین آسیابان حاج علی محمد رحیم
تذکر وبلاگ: نظر به اینکه بعضی خوانندگان با لهجه حسن آبادی آشنا نیستند، جاداشت نویسنده محترم کلمات محلی را علامت گذاری می کرد؛ مثل «ار».
