هزینه های اضافی برای اموات
سید حسن فاطمی
معمولا مرگها ناگهانی است حتی در مورد کسانی که پیش از مرگشان بیمار هستند غالبا زمان مرگ را نمی توان تشخیص داد. بنابراین نزدیکان بیشتر اموات، آمادگی برای مراسم پرهزینه را ندارند اما یکباره باید هزینه های سنگین ناهار و شام و امور دیگر را به دوش بگیرند. کدام روایت چنین سفارشی کرده؟ بلکه بعکس در روایت است که وقتی کسی از دنیا می رود، تا سه روز برای صاحبان عزا غذا ببرند. کار ما بعکس است نه تنها برای آنها غذا نمی بریم بلکه میهمانشان هم می شویم!!
یکی از دوستان که از طبقه متوسط در قم است چند روز پیش هفتم پدرش بود. وقتی پدر از دنیا رفت، جنازه را در خانه رها کرده بودند و برای تدارک شام مهمانان، این در و آن در می زدند. آنان مرگ عزیزشان را فراموش کرده بودند و شاید گرفتار مصیبتی بزرگتر شده بودند. تا هفتمین روز درگذشت او ـ غیر از هزینه قبر ـ ده میلیون تومان خرج کردند. هزینه ای که از روی رغبت نبود. اگر یک دهم این خرجها را به نیت مرده، به فقرا می دادند مسلما ثواب بیشتر برای او داشت.
دوستی می گفت: در مجلس ختمی شرکت کردم که چند صد هزار تومان صرف انواع گل کرده بودند. در حالی که گل گذاشتن برای مرده نه ریشه در فرهنگ اسلامی دارد و نه ایرانی. هرکسی این را می فهمد که کاری را که در مجلس عروسی و جشن انجام می دهند مناسب مجلس عزا نیست. اگر در عروسی بزن و برقص راه می اندازند در مجلس عزا چنین نمی کنند. عجیب است که ما هم در عروسی گل می گذاریم و هم در عزا. هم برای عروسی چراغانی می کنیم هم برای عزا و هرچه میت، جوانتر باشد چراغانی ما بیشتر می شود. اخیرا مد کرده اند که در مجالس عزا شیرینی هم پخش می کنند. واقعا که از عجایب است! از وقتی که با غربیها آشنا شدیم این مسخره بازیها و خرافات را از آنها یاد گرفتیم و کم کم جزء فرهنگمان کردیم و الان از واجبات شده! بسیاری از همینها که حاضرند میلیونها تومان از این خرجهای بیخود برای مرده کنند، حاضر نیستند یک میلیون تومان از پولهای خود میت را صرف نمازها و روزه های قضای او کنند! چون این کار به درد خودشان نمی خورد اما وقتی مجالس پرهزینه گرفتند به آنها شخصیت می دهد؛ آبرو می دهد؛ گاهی می توانند پز بدهند؛ به رخ این و آن بکشند!!
برای شکستن این سنتهای غلط باید افراد برجسته و سرشناس مانند روحانیون و صاحب منصبان پیشتاز شوند. در این صورت به سرعت این رسوم شکسته خواهد شد زیرا زمینه برای ترک این سنتها خیلی زیاد است. در روزهای نخست ریاست جمهوری دکتر احمدی نژاد وقتی که به مرقد امام خمینی رفت، دسته گلی را آوردند که کنار مزار امام بگذارد. ایشان قبول نکرد و بدون گل حاضر شد و نه تنها اتفاقی نیفتاد بلکه مطبوعاتی که او را قبول ندارند این کارش را پسندیدند و انعکاس دادند.
همه از این کارهای بیجا می نالند اما خودشان ناچار به عمل به آن هستند. منتظرند کسی شروع کند. کسانی که به دنبال باقیات صالحات هستند اینجا یکی از جاهای آن است. چه باقیات صالحاتی از این بهتر که انسان کمک کند تا رسمی بیجا غیر منطقی از جامعه برداشته شود. اساسا خوب بودن یا بد بودن خیلی رفتارها ذاتی نیست. وقتی کاری غیر ضروری را همه به آن عمل کنند خوب و حتی واجب می شود. اما اگر همه یا بیشتر مردم از آن دست برداشتند کنار گذاشته می شود.
ناگفته نماند که اطعام برای اموات خوب است و حتی ثواب هم دارد اما سفارش نشده که در همین روزهای نخست باشد که صاحبان عزا گرفتار مشکلات بزرگ مخصوصا مشکلات روحی هستند. این کارها را می توان در حد وسع در زمانی دیگر و حتی برای فقرا انجام داد که ثواب بیشتر داشته باشد.
